|
Wyjazd z Olecka. Przejazd do
Mieruniszek.
Mieruniszki. Zwiedzanie ruin kościoła i wsi.
MIERUNISZKI - to najstarsza poświadczona źródłowo miejscowość w okolicach Olecka, której nazwa wywodzi się od włości jaćwieskiej z czasów przedkrzyżackich. Wymieniana była też w traktacie pokojowym, zwanym mełneńskim, z 1422 roku między Krzyżakami a Jagiełłą. Kasper von Aulack, starosta książęcy, sprzedał w 1537 roku braciom z Turowa w starostwie straduńskim - Janowi, Augustynowi, Wojtkowi i Jakubowi Pietraszewiczom - 10 włók sołeckich w celu założenia wsi czynszowej na 100 włókach. Była to największa lokacja w ówczesnym starostwie oleckim. Fakt powyższej transakcji potwierdził książę Albrecht 11 października 1541 roku. Parafię i szkołę parafialną założono niemal równocześnie z powstaniem wsi. W XVII i XVIII wieku Mieruniszki należały do polskich rodzin szlacheckich - Ciesielskich i Dzięgielów - i jako osada przygraniczna odgrywały ważną rolę gospodarczą i handlową. Od roku 1860 mieścił się tu urząd pocztowy, czynna była komora celna. Osada zachowywała przez długie lata charakter czysto polski. Niemiecka nazwa wsi -
Merunen.
Przejazd do Stańczyk.
Zwiedzanie wiaduktów w Stańczykach.
Za wsią Stańczyki, piętrzą się potężne wiadukty nieczynnej linii kolejowej Gołdap - Żytkiejmy (31 km). Jest to jedna z największych ciekawostek krajoznawczych rejonu Puszczy Rominckiej. Dawna linia kolejowa przecina tu potężną, niewspółmierną do rozmiarów niewielkiej rzeczki dolinę, biegnąc po dwóch olbrzymich wiaduktach, będących największymi tego typu w Polsce. Wznoszą się one 31,5 m nad poziomem Błędzianki i mają ponad 150 m długości. Zostały wybudowane w 1926r. Ich architektura charakteryzuje się doskonałymi proporcjami. Starannie wyprofilowane, wysokie smukłe filary łączą piękne klasyczne łuki przęseł z barierkami na koronie wiaduktu. Całość oglądana z daleka przypomina rzymskie akwedukty i wywołuje duże wrażenie. Również od dołu wiadukty wyglądają bardzo efektownie. Pod nimi pieni się wśród licznych głazów Błędzianka, której szum zwielokrotnia odbicie w lukach mostu. Na tym wyjątkowo bystrym przełomowym odcinku rzeki żyją pstrągi.
Wiadukt nie jest jedyną atrakcją w tym rejonie. Okolice Stańczyk i pobliskich Błąkał to tereny, na których zgromadziło się wiele osobliwości krajobrazowych, geomorfologicznych i przyrodniczych. Błędzianka przebija się tu przez wysokie wzniesienia przekraczające wys. 225 m, tworząc na odcinku kilku kilometrów głęboką dolinę przełomową o stromych zboczach, mających miejscami nachylenie 60 stopni. Zbocza doliny porozcinane są w wielu miejscach głębokimi wąwozami bocznymi, zarośniętymi mrocznymi borami świerkowymi i łęgami. Dnem niektórych z nich, zwłaszcza po deszczach, spływają ku dolinie rwące potoki, szumiące i rozbijające się na licznych głazach. Zwalone drzewa i wykroty zwiększają dzikość tych zakątków. W kilku miejscach dolina się rozszerza tworząc kotliny i kotły, często z niewielkimi, zarośniętymi jeziorami na dnie. Zbocza doliny i owych kotłów w licznych miejscach pokrywają "wiszące zdroje" - grząskie źródła, z których bez przerwy sączy się woda spływając ku dnu doliny. Odnosi się tu wrażenie, że ziemia "żyje", a siły kształtujące jej powierzchnię wciąż działają.
Przejazd do Smolnik. Po drodze zwiedzanie miejsca gdzie stykają się granice trzech państw (Polski, Rosji i Litwy).
Wejście na punkt widokowy. Poznanie otaczającego krajobrazu.
Suwalski Park Krajobrazowy (SPK) utworzony 12.01.1976 r. jako pierwszy park krajobrazowy w Polsce, położony jest na Pojezierzu Wschodniosuwalskim należącym do Pojezierza Litewskiego. Obejmuje Zagłębienie Szeszupy i tereny otaczające jez. Hańcza (najgłębsze jezioro w Polsce). Leży na obszarze 4 gmin - Jeleniewo, Wiżajny, Przerośl i Rutka-Tartak województwa podlaskiego. Powierzchnia parku wynosi 6284 ha (62,8 km2), w tym około 60% stanowią użytki rolne, 24% lasy , 10% wody , 4% bagna i 2% pozostałe grunty. Duże, otwarte przestrzenie odsłaniają rzeźbę polodowcową, która jest najcenniejszym walorem parku. Reźba parku została ukształtowana przez plejstoceński (1 800 000 - 10 200 lat temu) lądolód skandynawski, a zwłaszcza przez ostatnie zlodowacenie północnopolskie. Miąższość osadów lodowcowych na omawianym terenie dochodzi do 280 m. Najwyższe wzniesienie osiąga 275 m n.p.m., a najniższym punktem w parku jest jez. Postawelek (146 m n.p.m.). Tak duże zróżnicowanie wysokości względnych jest rzadko spotykane w Polsce północnej. Głównymi formami rzeźby są wysoczyzny morenowe (wysoczyzna Szurpił i Krzemianki, wysoczyzna Dzierwan, wysoczyzna Hańczańska i wysoczyzna Gulbieniszk) oraz doliny rzeczne (Czarnej Hańczy i Szeszupy). W ich obrębie występuje wiele drugorzędnych form rzeźby: rynny subglacjalne (np. jez. Hańcza) ozy (np. oz
turtulsko-bachanowski).
Przejazd do Góry Cisowej
Wejście na Górę Cisową Poznanie otaczającego krajobrazu.
Góra Cisowa Wzniesienie o regularnym stożkowatym kształcie, określane mianem "Suwalskiej Fudżijamy", "Góry Gulbieniskiej" lub "Góry Sypanej", którą to nazwę ludowa legenda łączy z leżącym u jej stóp jeziorem Kopanym. Według tej legendy góra została usypana sztucznie z ziemi wydobytej w miejscu, gdzie obecnie znajduje się jezioro. Pod względem geologicznym, góra o wysokości 256 m n.p.m. do niedawna uważana była za kem, nowsze badania wskazują , że jest to morena czołowa o regularnym kształcie. Stanowi doskonały punkt widokowy na teren Parku, rozpościera się stąd rozległa panorama na "Zagłębienie Szeszupy", którego dno pokrywają liczne jeziora, łąki, torfowiska oraz wzniesienia, tworząc niepowtarzalny krajobraz.
Przejazd do Rutek.
Poznanie głazowiska w pobliżu Rutki.
Głazowisko Rutka. Stanowi północno-zachodni fragment wysoczyzny Szurpił i Krzemienki w okolicy wsi Rutka. Leży na powierzchni równinnej mało urozmaiconej, na wysokości 235 m n.p.m. Powierzchnia ta zbudowana jest z żwirów wodnolodowcowych, płatów gliny i dużej ilości głazów. Głazowisko tworzy tzw. bruk lodowcowy, który powstał jako pozostałość rozmycia gliny zwałowej przez wody topniejącego lądolodu. Od północy głazowisko ograniczone jest krawędzią Zagłębienia Szeszupy, z której rozpościera się rozległy widok na tzw. "amfiteatr Wodziłk" z wytopiskowym jeziorem Linówek.
Przejazd do postoju koło Turtula.
Zwiedzanie Turtula i doliny Czarnej Hańczy (punkt widokowy oraz muzeum).
Czarna Hańcza, największa rzeka Suwalszczyzny tylko na niewielkim odcinku płynie przez teren Suwalskiego Parku Krajobrazowego, lecz jest to fragment szczególnie zróżnicowany i piękny, określany - Doliną Czarnej Hańczy. Pomiędzy jeziorem Hańcza a Turtulem na odcinku 2,5 km, dolina ma charakter wąskiej i głębokiej (30 m ) rynny polodowcowej , którą płynie rzeka o bardzo dużym spadku, nadającym jej charakter górskiego potoku. Czarna Hańcza przelewa się z hukiem, pluszcze i szemrze na wielu głazach znajdujących się w jej korycie. Po obu stronach, dno doliny porasta las łęgowy, środkiem zaś ciągnie się 13 pagórków ozu turtulsko-bachanowskiego. Zbocza doliny są strome, porośnięte miejscami sosnowo-świerkowymi młodnikami i roślinnością łąkową, mającą od strony południowej charakter ciepłolubnych muraw, zaś od północnej charakter źródliskowy. Odcinek poniżej Turtula to szeroka na ponad 1 km dolina rzeczna, porośnięta lasem łęgowym w którym meandruje Czarna Hańcza.
Dla zapewnienia ochrony walorów krajobrazowych, przyrodniczych i kulturowych Suwalskiego Park Krajobrazowego w 1993 roku powołano Zarząd Parku z siedzibą w Turtulu - przysiółku wsi Malesowizna. Turtul to jedno z najstarszych miejsc osadniczych na Suwalszczyźnie, zbudowany tu w XVII wieku drewniany młyn, był jednym z pierwszych jakie powstały między jeziorem Hańcza i Wigry. Pozostałości murowanego młyna, które możemy oglądać dziś przy grobli na Czarnej Hańczy, pochodzą z lat 30. XX wieku. Wyjątkowo malownicze położenie siedziby Parku na jednym z pagórków ozu turtulsko-bachanowskiego w dolinie Czarnej Hańczy, zachęca do odwiedzenia Turtula.
W siedzibie Parku - od 2002 r nie używa się określenia Zarząd SPK a Suwalski Park Krajobrazowy- mieści się biuro, baza edukacyjno-noclegowa, punkt informacyjny oraz wypożyczalnia sprzętu turystycznego. Baza noclegowa oferuje 1. pokój dwuosobowy, salę wieloosobową (24.os. ), samoobsługową kuchnię z jadalnią oraz 2 łazienki. Będą w Turtulu warto skorzystać z oferty Parku: zorganizowanych wycieczek, zajęć w "Zielonej Szkole", prelekcji, pokazów slajdów, prezentacji mulitimedialnych, projekcji filmów o tematyce przyrodniczej. Można też zaopatrzyć się w mapę, przewodniki do ścieżek i tras rowerowych
SPK.
Przejazd do Błaskowizny.
Przejście do jeziora Hańcza.
Rezerwat krajobrazowo-wodny "Jezioro Hańcza" o pow.304 ha, utworzony w 1963 r., obejmuje najgłębsze w Polsce jezioro Hańcza (108,5 rn). Jest to typowe jezioro rynnowe o długości prawie 5 km i maks. szerokości 1 km, otoczone stromą skarpą. Brzegi zaściełają liczne głazy, tworząc jedyną w swoim rodzaju kamienistą plażę. Nie wykształcił się tutaj pas szuwarów, turzyc i roślinności o liściach pływających. Dno pokrywa zespół ramienic. Mikroflora jeziora jest bardzo uboga. Zooplankton charakteryzuje się występowaniem skandynawcko - bałtyckich gatunków skorupiaków. Spośród ryb występuje tu m.in.: głowacz pręgopłetwy , sielawa, sieja.
Anna Kunicka LO Olecko
|
