OLECKO
Margrabowa, Treuburg

 

  Olecko położone jest we wschodniej części Mazur. Gmina znajmuje powierzchnie 2660 ha ( w tym samo miasto 1142 ha). Gminę zamieszkuje ponad 22 tys. osób, z czego w mieście żyje ok. 17 tysięcy. W skład gminy Olecko wchodzi 28 sołectw i 43 miejscowości.  Gęstość zaludnienia około 83 osoby/km2 ( miasto 1457 osoby/km2).
Gęsta sieć dróg podnosi atrakcyjność lokalizacji miasta. Krzyżują się tutaj ważne szlaki komunikacyjne prowadzące między innymi do przejść granicznych z Federacją Rosyjską i Litwą. Odległości z Olecka do wybranych miast wynoszą: Giżycko - 56 km, Ełk - 30 km, Suwałki - 35 km, Gołdap - 37 km, Warszawa - 267 km, Białystok - 135 km, Olsztyn - 161 km. Najbliższe drogowe przejście znajduje się w Gołdapi - Obwód Kaliningradzki oraz w Ogrodnikach i Budzisku na granicy z Litwą.
Wszystkie te cechy kwalifikują miasto jako atrakcyjny ośrodek turystyczno-wypoczynkowy oraz miejsce lokalizacji inwestycji o charakterze gospodarczym. Oferta miasta jest tutaj szczególnie bogata, gdyż zawiera zarówno grunty z pełnym uzbrojeniem terenu, jak też gotowe do zagospodarowania obiekty.

Położenie geograficzne    Położenie miasta nad brzegiem jeziora, z którego wypływa rzeka przecinająca zakolami miasto, jest wyjątkowo malownicze. Bardzo blisko stąd do Wigierskiego Parku Narodowego, Suwalskiego Parku Krajobrazowego, Puszczy Augustowskiej i Boreckiej. Niedaleko znajdują się przejścia graniczne z Litwą i Rosją. Okolice Olecka tworzą doskonałe warunki do żeglowania, wędkowania, grzybobrania - są rajem dla myśliwych, amatorów wycieczek rowerowych i pieszych. Olecko jest doskonałą bazą wypadową do zwiedzania całego rejonu.

Kultura    Mazury Garbate to jeden z najpiękniejszych zakątków naszego kraju, gdzie jeziora sąsiadują z pagórkami i wspaniałą, często dziewiczą roślinnością. Być może właśnie ta różnorodność przyrody inspiruje "niespokojne umysły" do tworzenia i działania, dzięki czemu Olecko może pochwalić się bogatą tradycją kulturalną, która podtrzymywana jest także w dniu dzisiejszym.
Olecko to od lat poezja i teatr. Wszystko zaczęło się od Teatru Poezji "Meluzyna", którym przez kilkanaście lat z wielkim powodzeniem, kierował Stanisław Miedziewski. W czarnym roku, kiedy to rozwiązano "Meluzynę", w Olecku pojawił się Marek Gałązka i już po kilku miesiącach spektaklem "Wędrowanie" zainicjował działalność Teatru AGT. Następne lata zaowocowały szeregiem sukcesów na przeglądach i festiwalach teatralnych. Grupa AGT była także inicjatorką Spotkań z Teatrem Amatorskim (SZTAMA) . Festiwal gości w Olecku od 1979 roku i stale cieszy się dużym zainteresowaniem uczestników i widzów. Dzięki SZTAMIE, olecka publiczność miała możliwość obejrzenia najlepszych spektakli wielu wybitnych teatrów alternatywnych.
Marek Gałązka to nie tylko lider AGT, to również twórca i główna postać grupy balladowej "Po drodze", która swoim śpiewem Stachury wychowała pokolenie słuchających i czujących poezję młodych ludzi.
Poezja gościła w naszym mieście często. Najlepszy dowód to Oleckie Czerwce Poetyckie, pismo "Legary", satyryczna twórczość Wacława Klejmonta. Świadczy o tym także motto letniego przedsięwzięcia Oleckiego Centrum Kultury - "Przystanku Olecko", brzmi ono: "Dla wszystkich starczy miejsca pod wielkim dachem nieba...".

Historia miasta Większość osad na terenie ziemi oleckiej powstała w XVI wieku, w czasach księcia Albrechta Hohenzollerna, który w roku 1560 założył pierwsze miasto w tej części Prus Książęcych. Otrzymało ono nazwę Margrabowa (od tytułu Albrechta - margrabiego brandenburskiego) i, jako ważny ośrodek wymiany handlowej na pograniczu polsko-litewsko- pruskim, największy spośród wszystkich rynek (ponad 5,5 ha).
Rozwój miasta hamowały klęski żywiołowe, takie jak pożary, epidemie i zniszczenia wojenne. Powodowały one straty materialne, znaczne ubytki ludności polskiego pochodzenia oraz niemal całkowite zniszczenie zabytków architektury - świadectw dawnych czasów.
Ze wszystkich tych dotkliwych ciosów i dziejowych zawieruch mieszkańcy Olecka i okolicy najboleśniej odczuli najazd tatarski w latach 1656-1657, epidemię dżumy, która w latach 1709-1711 pochłonęła na terenie ówczesnego starostwa oleckiego około 11 tysięcy osób, oraz obie wojny światowe.
Jako powiat przygraniczny, Olecko i najbliższe okolice miasta były widownią krwawych walk w latach 1914-1915, śladami tamtych wydarzeń są pozostałe na tej ziemi pomniki poległych i liczne cmentarze wojskowe.
Bezpośrednie sąsiedztwo ziem rdzennie polskich sprawiło, że powiat olecki przez długie lata miał charakter polski. Z Oleckiem związani byli ludzie protestujący przeciwko akcji germanizacyjnej na Mazurach. W roku 1659 urodził się tu Jan Moneta-lektor języka polskiego w gimnazjum akademickim w Gdańsku. W Wojnasach koło Olecka przyszedł na świat w 1790 roku Krystyn Lach Szyrma-pisarz i uczony, profesor filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. W Olecku żył i pracował w latach 1820-1837 pastor A. F. Czygan- założyciel i redaktor pisma "Nowiny o Rozszerzeniu Wiary Chrześcijańskiej". Przewodniczył on w 1836 roku synodowi pastorów mazurskich w Olecku, na którym to podjęto uchwałę przeciwko usuwaniu języka polskiego ze szkół na Mazurach. Tu wreszcie w 1856 roku urodził się Karol Sembrzycki - redaktor pism dla ludności polskiej: "Mazur Wschodnio-Pruski", wydawca kalendarzy i czynny działacz oświatowy.
Przez kilka stuleci powiat olecki miał zdecydowaną przewagę ludności polskiej wyznania ewangelickiego. Jeszcze w przededniu I wojny światowej językiem ojczystym połowy mieszkańców była mowa polska. Przywiązaniu do własnej mowy i rodzinnej wojskości nie towarzyszyło jednak poczucie świadomości narodowej. Plebiscyt w Olecku w 1920 roku zakończył się katastrofalną klęską. Zaledwie dwa głosy padły za Polską!
Dla upamiętnienia zwycięstwa odniesionego w plebiscycie Niemcy nadali miastu nową nazwę - Treuburg, którą w 1933 roku rozciągnęli na cały powiat nazywany dotąd Olecko (Kreis Oletzko).
Począwszy od lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku Olecko zaczęło odczuwać pozytywnie przeobrażenia związane z konsekwencjami awansu cywilizacyjnego. Uzyskało ono połączenia kolejowe ze światem, otrzymało nowe urządzenia komunalne i usługowe: gazownię, elektrownię, wodociągi i kanalizację, rzeźnię i chłodnię. Rozwinęło się tu budownictwo mieszkaniowe, powstały nowe szkoły i obiekty użyteczności publicznej.
W szczególności jednak, wiele zrobiono dla podniesienia uroku naturalnego położenia miasta w malowniczym terenie wśród jezior i lasów wyżynnej części Mazur.
Dziś Olecko liczy prawie 17 tysięcy mieszkańców. Dawna granica państwowa, biegnąca kilkanaście kilometrów na wschód od miasta nie odgradza już ziemi oleckiej od stanowiącego jej naturalne przedłużenie Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego.

 

 

 

J.Kunicki LO Olecko Ostatnia zmiana: 04 stycznia 2010