Olecko położone jest we wschodniej
części Mazur. Gmina znajmuje powierzchnie 2660 ha ( w tym samo miasto 1142 ha). Gminę
zamieszkuje ponad 22 tys. osób, z czego w mieście żyje ok. 17
tysięcy. W skład gminy
Olecko wchodzi 28 sołectw i 43 miejscowości. 22
Gęsta sieć dróg podnosi atrakcyjność lokalizacji miasta. Krzyżują się tutaj ważne
szlaki komunikacyjne prowadzące między innymi do przejść granicznych z Federacją
Rosyjską i Litwą. Odległości z Olecka do wybranych miast wynoszą: Giżycko - 56 km,
Ełk - 30 km, Suwałki - 35 km, Gołdap - 37 km, Warszawa - 267 km, Białystok - 135 km,
Olsztyn - 161 km. Najbliższe drogowe przejście znajduje się w Gołdapi - Obwód
Kaliningradzki oraz w Ogrodnikach i Budzisku na granicy z Litwą.
Wszystkie te cechy kwalifikują miasto jako atrakcyjny ośrodek turystyczno-wypoczynkowy
oraz miejsce lokalizacji inwestycji o charakterze gospodarczym. Oferta miasta jest tutaj
szczególnie bogata, gdyż zawiera zarówno grunty z pełnym uzbrojeniem terenu, jak też
gotowe do zagospodarowania obiekty.
Położenie geograficzne
Położenie miasta nad brzegiem jeziora, z którego wypływa rzeka
przecinająca zakolami miasto, jest wyjątkowo malownicze.Bardzo blisko
stąd do Wigierskiego Parku Narodowego, Suwalskiego Parku Krajobrazowego, Puszczy
Augustowskiej i Boreckiej. Niedaleko znajdują się przejścia graniczne z Litwą i
Rosją. Okolice Olecka tworzą doskonałe warunki do żeglowania, wędkowania,
grzybobrania - są rajem dla myśliwych, amatorów wycieczek rowerowych i pieszych. Olecko
jest doskonałą bazą wypadową do zwiedzania całego rejonu.
Kultura
Mazury Garbate to jeden z najpiękniejszych zakątków naszego kraju, gdzie jeziora
sąsiadują z pagórkami i wspaniałą, często dziewiczą roślinnością. Być może
właśnie ta różnorodność przyrody i
nspiruje "niespokojne umysły" do
tworzenia i działania, dzięki czemu Olecko może pochwalić się bogatą tradycją
kulturalną, która podtrzymywana jest także w dniu dzisiejszym.
Olecko to od lat poezja i teatr. Wszystko zaczęło się od Teatru Poezji
"Meluzyna", którym przez kilkanaście lat z wielkim powodzeniem,
kierował
Stanisław Miedziewski. W czarnym roku, kiedy to rozwiązano "Meluzynę", w
Olecku pojawił się Marek Gałązka i już po kilku miesiącach spektaklem
"Wędrowanie" zainicjował działalność Teatru AGT. Następne lata
zaowocowały szeregiem sukcesów na przeglądach i festiwalach teatralnych. Grupa AGT
była także inicjatorką Spotkań z Teatrem Amatorskim (SZTAMA) . Festiwal gości w
Olecku od 1979 roku i stale cieszy się dużym zainteresowaniem uczestników i widzów.
Dzięki SZTAMIE, olecka publiczność miała możliwość obejrzenia najlepszych spektakli
wielu wybitnych teatrów alternatywnych.
Marek Gałązka to nie tylko lider AGT, to również twórca i główna postać grupy
balladowej "Po drodze", która swoim śpiewem Stachury wychowała pokolenie
słuchających i czujących poezję młodych ludzi.
Poezja gościła w naszym mieście często. Najlepszy dowód to Oleckie Czerwce Poetyckie,
pismo "Legary", satyryczna twórczość Wacława Klejmonta. Świadczy o tym
także motto letniego przedsięwzięcia Oleckiego Centrum Kultury - "Przystanku
Olecko", brzmi ono: "Dla wszystkich starczy miejsca pod wielkim dachem
nieba...".
Historia miasta
Większość osad na terenie ziemi oleckiej powstała w XVI wieku, w czasach księcia
Albrechta Hohenzollerna, który w roku 1560 założył pierwsze miasto w tej części Prus
Książęcych.
Otrzymało ono nazwę Margrabowa (od tytułu Albrechta - margrabiego
brandenburskiego) i, jako ważny ośrodek wymiany handlowej na pograniczu polsko-litewsko-
pruskim, największy spośród wszystkich rynek (ponad 5,5 ha).
Rozwój miasta hamowały klęski żywiołowe, takie jak pożary, epidemie i zniszczenia
wojenne. Powodowały one straty materialne, znaczne ubytki ludności polskiego pochodzenia
oraz niemal całkowite zniszczenie zabytków architektury - świadectw dawnych czasów.
Ze wszystkich tych dotkliwych ciosów i dziejowych zawieruch mieszkańcy Olecka i okolicy
najboleśniej odczuli najazd tatarski w latach 1656-1657, epidemię dżumy, która w
latach 1709-1711 pochłonęła na terenie ówczesnego starostwa oleckiego około 11
tysięcy osób, oraz obie wojny światowe.
Jako powiat przygraniczny, Olecko i najbliższe okolice miasta były widownią krwawych
walk w latach 1914-1915, śladami tamtych wydarzeń są pozostałe na tej ziemi pomniki
poległych i liczne cmentarze wojskowe.
Bezpośrednie sąsiedztwo ziem rdzennie polskich sprawiło, że powiat olecki przez
długie lata miał charakter polski. Z Oleckiem związani byli ludzie protestujący
przeciwko akcji germanizacyjnej na Mazurach. W roku 1659 urodził się tu Jan
Moneta-lektor języka polskiego w gimnazjum akademickim w Gdańsku. W Wojnasach koło
Olecka przyszedł na świat w 1790 roku Krystyn Lach Szyrma-pisarz i uczony, profesor
filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. W Olecku żył i pracował w latach 1820-1837
pastor A. F. Czygan- założyciel i redaktor pisma "Nowiny o Rozszerzeniu Wiary
Chrześcijańskiej". Przewodniczył on w 1836 roku synodowi pastorów mazurskich w
Olecku, na którym to podjęto uchwałę przeciwko usuwaniu języka polskiego ze szkół
na Mazurach. Tu wreszcie w 1856 roku urodził się Karol Sembrzycki - redaktor pism dla
ludności polskiej: "Mazur Wschodnio-Pruski", wydawca kalendarzy i czynny
działacz oświatowy.
Przez kilka stuleci powiat olecki miał zdecydowaną przewagę ludności polskiej wyznania
ewangelickiego. Jeszcze w przededniu I wojny światowej językiem ojczystym połowy
mieszkańców była mowa polska. Przywiązaniu do własnej mowy i rodzinnej wojskości nie
towarzyszyło jednak poczucie świadomości narodowej. Plebiscyt w Olecku w 1920 roku
zakończył się katastrofalną klęską. Zaledwie dwa głosy padły za Polską!
Dla upamiętnienia zwycięstwa odniesionego w plebiscycie Niemcy nadali miastu nową
nazwę - Treuburg, którą w 1933 roku rozciągnęli na cały powiat nazywany dotąd Olecko
(Kreis Oletzko).
Począwszy od lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku Olecko zaczęło odczuwać
pozytywnie przeobrażenia związane z konsekwencjami awansu cywilizacyjnego. Uzyskało ono
połączenia kolejowe ze światem, otrzymało nowe urządzenia komunalne i usługowe:
gazownię, elektrownię, wodociągi i kanalizację, rzeźnię i chłodnię. Rozwinęło
się tu budownictwo mieszkaniowe, powstały nowe szkoły i obiekty użyteczności
publicznej.
W szczególności jednak, wiele zrobiono dla podniesienia uroku naturalnego położenia
miasta w malowniczym terenie wśród jezior i lasów wyżynnej części Mazur.
Dziś Olecko liczy prawie 17 tysięcy mieszkańców. Dawna granica państwowa, biegnąca
kilkanaście kilometrów na wschód od miasta nie odgradza już ziemi oleckiej od
stanowiącego jej naturalne przedłużenie Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego.
